പാണ്ടിന്റെ ഉത്ത രാർധവും ഇരുപതാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ പൂർവാർ ധവും കേരളത്തിൻറ നവോത്ഥാന കാലഘ ട്ടമായിരുന്നു. നാട്ടിൽ നിലനിന്നിരുന്ന കൊടി യ ജാതി വ്യവസ്ഥക്കും അനീതികൾക്കും അന്ധവിശ്വാസങ്ങൾക്കും ഉച്ചനീചത്വങ്ങൾക്കുമെതിരെ ശ്രീനാരായണ ഗുരു, ചട്ടമ്പിസ്വാമികൾ, അയ്യങ്കാളി തുടങ്ങിയ നായകർ പടനയിച്ചു.കാലോചിത വിദ്യാഭ്യാസത്തിനും സ്ത്രീ വിദ്യാ ഭ്യാസത്തിനും മാധ്യമ പ്രവർത്തനത്തിനും സമു ദായ സമുദ്ധാരണത്തിനും ദേശീയ പ്രസ്ഥാന ത്തിനും ഒരുപോലെ ഊന്നൽ നൽകിയ ഒരു നായകനും ഈ മണ്ണിൽ അക്കാലത്ത് ജീവിച്ചി രുന്നു. വക്കം മുഹമ്മദ് അബ്ദുൽ ഖാദർ എന്ന വക്കം മൗലവി. 1873 ഡിസംബർ 28ന് ചിറയിൻ കീഴ് താലൂക്കിലെ വക്കം ഗ്രാമത്തിൽ ജനിച്ച് 1932 ഒക്ടോബർ 31ന് 58-ാം വയസ്സിൽ ഈ ലേ കത്തോട് യാത്ര പറഞ്ഞ് മൗലവി താരതമ്യേ ന ഹ്രസ്വമായ കാലയളവിൽ സാധ്യമാക്കിയ പരിവർത്തനങ്ങൾ വിസ്മയാവഹമാണ്. വിദൂര ദിക്കുകളിൽനിന്ന് വിദ്വാന്മാരെ ക്ഷണിച്ചുവരു സ്വഭവനത്തിൽ താമസിപ്പിച്ചാണ് അബ്ദുൽ ഖാദറിന് പിതാവ് പഠനസൗകര്യമൊരുക്കിയത്.
25 വയസ്സായപ്പോഴേക്കും അദ്ദേഹം വിവിധ ഭാ ഷകളിലും വിജ്ഞാന മേഖലകളിലും ആത്മീയ മതവിഷയങ്ങളിലും വ്യുത്പത്തി സമ്പാദിച്ചു. 29-ാമത്തെ വയസ്സിൽ പിതാവ് അന്തരിച്ചപ്പോൾ വമ്പിച്ച സ്വത്തിനവകാശിയായി.പൗരാവകാശങ്ങൾക്കും പൗരസ്വാതന്ത്ര്യ ത്തിനും വിലകല്പിക്കാതിരുന്ന രാജവാഴ്ചക്കാ ലത്തു ജനങ്ങളുടെ സങ്കടങ്ങളും പരാതികളും നിർഭയം പ്രകാശിപ്പിക്കാനും ചാഞ്ചല്യമില്ലാതെ സർക്കാറിനെ വിമർശിക്കുവാനും പ്രതിജ്ഞാ ബദ്ധമായ മാധ്യമം എന്ന നിലക്കാണ് 1905 ൽ വക്കം മൗലവി അഞ്ചുതെങ്ങിൽ നിന്ന് ഏറെ മുന്നൊരുക്കങ്ങളോടെ ‘സ്വദേശാഭിമാനി പത്രം പ്രസിദ്ധീകരിക്കുവാൻ തുടങ്ങിയത്.
അതിനാ യി ഇംഗ്ലണ്ടിൽനിന്ന് ആധുനിക പ്രസും അനു സാരികളും വലിയ വിലയ്ക്ക് വാങ്ങുകയും വിദേശവാർത്തകൾക്കായി റോയിട്ടേഴ്സുമായി കരാ റിൽ ഏർപ്പെടുകയും ചെയ്തു. ചിറയിൻകീഴ് സി .പി. ഗോവിന്ദപിള്ള ആയിരുന്നു ആദ്യ പത്രാ ധിപർ. പ്രഥമ ലക്കത്തിൽ പത്രത്തിന്റെ നയം വെളിപ്പെടുത്തിയത് ഇങ്ങനെ: ”സ്വദേശാഭിമാ നിയുടെ പ്രവൃത്തികൊണ്ടു ജനങ്ങൾക്ക് ക്ഷേ മമുണ്ടാകണമെന്നാണ് ഞങ്ങളുടെ പ്രധാന ഉദ്ദേശ്യം. ഈ ഉദ്ദേശ്യം സാധിക്കാൻ ഞങ്ങൾ യഥാശക്തി ശ്രമിക്കതന്നെ ചെയ്യും. ഞങ്ങൾ ക്കുണ്ടാകുന്ന വല്ല ആപത്തുകളെയും ഭയന്നു പൊതുജന സങ്കടങ്ങളെ മറച്ചുവെയ്ക്കുന്നതല്ല. നിശ്ചയം. ഒരു വർഷത്തിനുശേഷം കെ. രാമ കൃഷ്ണപിള്ള പത്രാധിപരായി നിയോഗിതനായി. ‘സ്വദേശാഭിമാനി’ ഏറെ പ്രാധാന്യം ത്തിരുന്നത് രാജ്യഭരണ വിഷയങ്ങൾക്കും രാഷ്ട്രീ യകാര്യങ്ങൾക്കും പൗരാവകാശങ്ങൾക്കുമായി രുന്നു. പത്രാധിപർക്ക് പരിപൂർണ സ്വാതന്ത്ര്യം നല്കിയ പത്രമുടമയായിരുന്നു മൗലവി ഭരണകർ ത്താക്കളുടെ അഴിമതികളെയും കാര്യക്ഷമതയി ല്ലായ്മയെയും നിശിതമായി വിമർശിച്ചതിന്റെ ഫല മായി 1910 സെപ്റ്റംബർ 26ന് പത്രം നിരോധിക്കു കയും അച്ചുകൂടം കണ്ടുകെട്ടുകയും,പത്രാധിപ രായ രാമകൃഷ്ണപിള്ളയെ നാടുകടത്തുകയും ചെ യ്തു. നിർഭയ- പ്രബുദ്ധ പത്രപ്രവർത്തനത്തിന്റെ ഉദാത്ത മാതൃകയായിരുന്നു ‘സ്വദേശാഭിമാനി.സമുദായ പരിഷ്കരണമായിരുന്നു വക്കം മൗ ലവിയുടെ മറ്റൊരു സുപ്രധാന കർമമണ്ഡലം. ജീവിതത്തിന്റെ എല്ലാ രംഗങ്ങളിലും പിന്തള്ള പ്പെട്ടുകിടന്ന സ്വസമുദായത്തിന്റെ ദയനീയാവ സ്ഥ വക്കം മൗലവിയുടെ മനസ്സിനെ ആഴത്തിൽ സ്പർശിച്ചു. ഭൂതകാല മഹിമയുടെ കഥകൾ അയ വിറക്കി യുഗങ്ങളുടെ ഭാരവും നിഷ്ടതയും പേറി ലക്ഷ്യവും മാർഗവും അറിയാതെ സഞ്ചരി ച്ചുകൊണ്ടിരുന്ന സമുദായത്തെ തട്ടിയുണർത്തു വാൻ അദ്ദേഹം ദൃഢനിശ്ചയം ചെയ്തു. ഇസ്ലാ മിക നവോത്ഥാന നായകന്മാരായ ജമാലുദീൻ അഫ്ഗാനി, ശൈഖ് മുഹമ്മദ് അബ്ദു റഷീദ് രിള സർ സയ്യിദ് അഹ്മദ്ഖാൻ, മുഹമ്മദ് ഇക്ബാൽ എന്നിവരുടെ ആശയങ്ങളെ ഉൾക്കൊള്ളുക മാ ത്രമല്ല, ഈ രംഗത്ത് സ്വതന്ത്രമായ വലിയ സം ഭാവനകൾ അർപ്പിക്കുകയുമുണ്ടായി.
1906ൽ തുടങ്ങി പത്തു വർഷം വക്കം മൗ ലവി നടത്തിയ മുസ് ലിം’ മാസിക സമുദായ പരിഷ്കരണത്തിനും വിജ്ഞാനപ്രചാരണത്തി നുമുള്ള ശക്തമായ മാധ്യമമായിരുന്നു. സാമാന്യജനങ്ങളിലേക്ക് കടന്നുചെല്ലാൻ അറബി-മലയാള ലിപിയിൽ ‘അൽ ഇസ് ലാം’ എന്ന മാസിക 1918ൽ പ്രസി ദ്ധീകരിച്ചു. ജീവിതസായാഹ്നത്തിൽ നടത്തിയ ‘ദീപിക’ (1930) പലതുകൊണ്ടും ശ്രദ്ധേയമായ മറ്റൊരു പ്രസിദ്ധീകരണമായിരുന്നു. മുസ് ലിം സമുദായത്തിലെ പലരും ആധുനിക വിദ്യാഭ്യാ സത്തെ എതിർത്തിരുന്ന അക്കാലത്ത് മുസ്ലിം അധിവാസസ്ഥലങ്ങളിൽ മലയാളം, ഇംഗ്ലീഷ് മീ ഡിയം സ്കൂളുകൾ സ്ഥാപിക്കുന്നതിന് മൗലവി, സർക്കാറിൽ ശക്തമായ സ്വാധീനം ചെലുത്തി. അറബി ഭാഷാഭ്യസനം സർക്കാർ പാഠ്യപദ്ധതി യിലുൾക്കൊള്ളിച്ചതുൾപ്പെടെ ഒട്ടേറെ പരിഷ്ക രണങ്ങൾക്ക് വഴിയൊരുങ്ങിയത് മൗലവി പരി ശ്രമഫലമായാണ്. അജ്ഞതയിലും അന്ധവി ശ്വാസങ്ങളിലും അനാചാരങ്ങളിലും ആണ്ടുകി ടന്ന കേരള മുസ് ലിം സമൂഹത്തിന് എഴുത്തി ലൂടെയും പ്രഭാഷണങ്ങളിലൂടെയും വിജ്ഞാ നത്തിന്റെ വെളിച്ചം പകർന്ന് മുന്നോട്ടു നയി ച്ച വക്കം മൗലവി കേരളത്തിലെ ഇസ്ലാഹി പ്ര സ്ഥാനത്തിന്റെ നായകനായും അറിയപ്പെടുന്നു.ഭൗതിക പുരോഗതിയും ആത്മീയജ്ഞാന വും ലക്ഷ്യമാക്കി കേരളത്തിലങ്ങോളമിങ്ങോ ളം സംഘടനകൾ സ്ഥാപിക്കാൻ വക്കം മൗല വി പ്രചോദനവും നേതൃത്വവും നല്കി. ആ സംഘ ടനകൾ സ്കൂളുകളും വായനശാലകളും ഗ്രന്ഥാ ലയങ്ങളും തുടങ്ങുകയും പ്രസംഗങ്ങളും ചർ ച്ചകളും മുഖേന ആധുനിക വിദ്യാഭ്യാസത്തി ലേക്കും നൂതനചിന്താസരണികളിലേക്കും മു സ്ലിംകളെ നയിക്കുകയും ചെയ്തു. ഇപ്രകാരം 1915 ൽ തുടങ്ങിയ ആലപ്പുഴ ലജനത്തുൽ മുഹ മ്മദിയ്യയാണ് തിരുവിതാംകൂറിലെ ആദ്യ മുസ് ലിം സംഘടന. 1916 ൽ സ്ഥാപിതമായ നിലക്കാ മുക്ക് മുസ് ലിം സമാജം, 1921 ൽ രൂപം കൊണ്ട തിരുവിതാംകൂർ മുസ് ലിം മഹാജനസഭ, 1923 ൽ രൂപമെടുത്ത ചിറയിൻകീഴ് മുസ് ലിം സമാ ജം തുടങ്ങിയവ മൗലവിയുടെ സംഘടനാപാ ടവം വിളിച്ചോതുന്നു. 1922 ൽ രൂപവത്കരിക്ക പ്പെട്ട കേരളമുസ് ലിം ഐക്യസംഘത്തിന്റെ ചാലകശക്തിയായ മൗലവിയുടെ അധ്യക്ഷത യിലാണ് 1923ൽ സംഘടനയുടെ പ്രഥമവാർഷി കയോഗം എറിയാട്(കൊടുങ്ങല്ലൂർ) നടന്നത്.ഒറ്റപ്പാലത്തെ 1921ലെ ചരിത്രപ്രസിദ്ധമായ കോൺഗ്രസ് സമ്മേളനത്തിൽ സജീവമായി പങ്കെടുത്തു. മഹാത്മാഗാന്ധി തിരുവനന്തപുര ത്തു വന്നപ്പോൾ കെ.എം. സീതിസാഹിബിനോ ടൊപ്പം ചെന്നു കണ്ട് ദേശീയരാഷ്ട്രീയ വിമോചന ത്തിനു വേണ്ടിയുള്ള സമരത്തോട് ഐക്യദാർ ഢ്യം പ്രഖ്യാപിച്ചു. ഇന്ത്യയിൽ ദേശീയബോധം വികാസം പ്രാപിക്കുന്നതിന് ഏറെ മുമ്പാണ് അദ്ദേഹം പത്രത്തിനു സ്വദേശാഭിമാനി എന്ന നാമകരണം ചെയ്തതും വക്കത്ത് ദേശാഭിമാനി വായനശാല സ്ഥാപിച്ചതുമെല്ലാം.പൈതൃകമായി ലഭിച്ച സമ്പത്ത് മുഴുവനും പൊതു പ്രവർത്തനങ്ങളിലൂടെ ചോർന്നുപോ യിക്കൊണ്ടിരുന്നപ്പോഴും മൗലവി ഖിന്നനായില്ല. പത്രപ്രവർത്തനം നഷ്ടക്കച്ചവടമാണെന്നുപദേ ശിച്ചവരോട് ഞാൻ കച്ചവടക്കാരനല്ല, രാജ്യസേ വനമാണ് എന്റെ ലക്ഷ്യം’ എന്നായിരുന്നു മറുപ ടി. സ്വദേശാഭിമാനി കണ്ടുകെട്ടിയപ്പോൾ മൗലവി ദുഃഖിച്ചത് സ്വന്തം നഷ്ടത്തിലല്ല, പത്രാധിപരുടെ ദുർവിധിയിൽ ആണ്. എങ്കിൽ കൂടി, നിലപാടുക ളിൽ വിട്ടുവീഴ്ചക്ക് അവർ തയാറായില്ല. തന്റെ പിൻ തലമുറക്ക് ഭൗതിക സ്വത്തുക്കൾ ഒന്നും കരുതി വെക്കാതെ, സമ്പത്തും ഊർജ്ജവും വിജ്ഞാന വും എല്ലാം താൻ ജീവിച്ച സമൂഹത്തിന്റെ ബൗ ദ്ധിക വളർച്ചക്ക് പൂർണമായി സമർപ്പിച്ചുകൊ ണ്ടാണ് അദ്ദേഹം വിടവാങ്ങിയത്.ലോകം പുരോഗതിയിലേക്ക് കുതിച്ച് 18401940 കാലഘട്ടത്തിൽ മുസ്ലിം ലോകത്തിലു ണ്ടായ ഉണർവിനും പുരോഗതിക്കും ആഗോ ളതലത്തിൽ കനത്ത സംഭാവനകൾ നല്കിയ 52 മഹാത്മാക്കളെ ഉൾക്കൊള്ളിച്ച് യു.എസ് നോർത്ത് കരോലൈന സർവകലാശാലയിലെ പ്രഫ.ചാൾസ് കുർസ്മാൻ തയാറാക്കി 2000ൽ ഓക്സ്ഫഡ് പ്രസ് പ്രസിദ്ധീകരിച്ച – മോഡേണി സ്റ്റ് ഇസ് ലാം (1840-1940) എന്ന ചരിത്ര ഗ്രന്ഥ ത്തിൽ ദക്ഷിണേഷ്യയിൽ നിന്നുള്ള കവിയും ദാർശനികനുമായ മുഹമ്മദ് ഇക്ബാലിനോടും പണ്ഡിതനും രാജ്യതന്ത്രജ്ഞനുമായ മൗലാനാ അബുൽകലാം ആസാദിനോടും സർ സയ്യിദ് അഹ്മദ്ഖാനോടുമൊപ്പം വക്കം അബ്ദുൽ ഖാദ ർ മൗലവിയെയും എണ്ണിപ്പറയുന്നു.നിർഭയ സത്യസന്ധ മാധ്യമ പ്രവർത്തനവും വിദ്യാഭ്യാസ മുന്നേറ്റവും സമുദായ പരിഷ്കര ണവും ഏറെ പ്രാധാന്യമർഹിക്കുന്ന വർത്ത മാന കാലത്ത് വക്കം മൗലവിയുടെ ഉജ്ജ്വലമാ യ ഓർമകൾക്ക് തിളക്കമേറുന്നു.